Có những ngày tôi làm việc không ngừng, từ sáng đến khuya, nhưng vẫn thấy mình như bị mắc kẹt. Không phải vì tôi không đủ giỏi hay thiếu động lực, mà vì tôi nhận ra mình đang là trung tâm của mọi thứ. Làm sản phẩm – tôi. Viết nội dung – cũng tôi. Tư vấn khách hàng, xử lý rắc rối, “dập lửa” khi có vấn đề – vẫn là tôi. Ban đầu, cảm giác mình “không thể thiếu” khiến tôi tự hào. Nhưng dần dần, nó trở thành một gánh nặng. Tôi mệt mỏi, không chỉ vì công việc nhiều, mà vì tôi biết: nếu mình dừng lại, mọi thứ cũng sẽ dừng.
Tôi nhớ một đêm khuya, ngồi chỉnh sửa video đến 1 giờ sáng để kịp chạy quảng cáo. Khi nhấn nút “export” file, tôi chợt nghĩ: “Nếu mình ngã bệnh vài ngày, ai sẽ làm việc này?” Chẳng có ai. Thứ tôi đang xây không phải một doanh nghiệp, mà chỉ là một “cái lều” tạm bợ, chống đỡ bằng sức lực của riêng tôi. Nó chỉ đứng vững khi tôi còn ở đó. Khoảnh khắc ấy khiến tôi thay đổi. Tôi không còn muốn chạy theo câu hỏi “Làm sao để bán được nhiều?” nữa. Thay vào đó, tôi tự hỏi: “Làm sao để mọi thứ vẫn chạy tốt, ngay cả khi không có mình?”
Từ đó, tôi bắt đầu nghĩ như một người thiết kế hệ thống – một Architect. Người thiết kế không chỉ chăm chăm làm mọi thứ thật xuất sắc, mà nghĩ xa hơn: làm sao để người khác cũng làm được như mình, thậm chí tốt hơn. Họ không chỉ hỏi “Sản phẩm này có hay không?” hay “Nội dung này có hấp dẫn không?”, mà đặt ra những câu hỏi lớn hơn: Liệu thứ này có thể dùng lại nhiều lần? Có thể giao cho người khác tiếp quản? Có tự cải tiến được mà không cần mình can thiệp? Mỗi việc tôi làm trở thành một mảnh ghép trong một cỗ máy lớn hơn, một hệ thống có thể tự vận hành. Một video không chỉ là một video, mà có thể là khởi đầu cho một chuỗi nội dung. Một khách hàng không chỉ là một giao dịch, mà có thể trở thành người đồng hành lâu dài. Một quy trình không chỉ là việc tôi làm hôm nay, mà là một hướng dẫn để người khác làm thay tôi mai sau.
Tôi từng nghĩ một hệ thống mạnh chỉ cần quy trình rõ ràng. Nhưng rồi tôi nhận ra, nếu không có triết lý, mọi thứ sẽ dễ lung lay khi khó khăn ập đến. Triết lý là câu trả lời cho câu hỏi: “Tại sao mình làm việc này?” Nó giúp tôi tiếp tục khi chưa có lợi nhuận, đứng vững khi thị trường đổi thay, và truyền cảm hứng để người khác muốn đồng hành cùng tôi, không chỉ vì sản phẩm, mà vì cách tôi nhìn thế giới. Triết lý giống như một cái trục ở giữa, để mọi thứ xoay quanh mà không rối. Không có nó, mọi cải tiến chỉ là những bản vá tạm bợ. Một triết lý đúng đắn không chỉ giữ tôi đi đúng hướng, mà còn là lý do khiến đội ngũ, khách hàng, và cả chính tôi muốn gắn bó với hành trình này.
Làm một Architect không phải là một chức danh, mà là một cách sống. Nó không dành cho người vội vàng muốn thấy kết quả ngay. Nhưng nếu bạn sẵn sàng đi chậm, xây chắc, bạn sẽ tạo ra một hệ thống bền vững, có sức ảnh hưởng lâu dài, và để lại giá trị vượt xa chính bạn. Bạn không cần phải bắt đầu với một kế hoạch vĩ đại. Chỉ cần bắt đầu từ những điều nhỏ: viết ra cách bạn làm tốt một việc, biến nó thành hướng dẫn cho người khác; tạo một thư viện nội dung để đội ngũ dùng lại; biến cách bạn tư vấn hay xử lý vấn đề thành một kịch bản rõ ràng; chia nhỏ công việc và giao dần cho người khác. Nếu bạn chưa có gì trong tay, hãy bắt đầu bằng một câu hỏi: Hệ thống này sẽ giúp người khác tốt hơn ở điều gì trong cuộc sống? Câu trả lời chính là triết lý đầu tiên của bạn, là ngọn lửa dẫn đường để xây dựng một hệ thống đáng để người khác bước vào.
Hãy dừng lại một chút và nhìn lại. Hệ thống bạn đang xây có đang phụ thuộc hoàn toàn vào bạn? Hay nó đã bắt đầu tự đứng vững? Nếu bạn đang chạy đua không ngừng, hãy thử đóng gói một quy trình nhỏ, như cách bạn trả lời khách hàng. Nếu bạn đã có đội ngũ, hãy viết một hướng dẫn để họ tự làm một việc bạn hay làm. Nếu bạn mới bắt đầu, hãy tìm ra triết lý – lý do bạn muốn hệ thống này tồn tại. Từng bước nhỏ sẽ dẫn bạn đến một hệ thống không chỉ bền vững, mà còn có thể phát triển vượt xa sức tưởng tượng của bạn. Khi đó, bạn không chỉ làm giỏi, mà còn tạo ra một thứ lớn lao hơn – một cỗ máy sống động, tự vận hành, và mang lại giá trị ngay cả khi bạn không còn ở đó.