Rất nhiều người bước vào bảo hiểm nhân thọ với suy nghĩ khá đơn giản: ký hợp đồng, đóng phí một thời gian, rồi để đó như một khoản để dành. Nhưng trên thực tế, bảo hiểm nhân thọ không phải là món hàng mua xong là xong, mà là một thỏa thuận dài hạn, chỉ có giá trị khi được duy trì đều đặn và đúng cam kết.
Cốt lõi của hợp đồng bảo hiểm là chuyển giao rủi ro. Người tham gia chấp nhận đóng một khoản phí nhỏ, định kỳ, để chuyển một rủi ro tài chính rất lớn – thứ có thể làm sụp đổ cả gia đình – sang cho công ty bảo hiểm khi biến cố xảy ra. Đó là bản chất của bảo hiểm, không phải tích lũy, cũng không phải sinh lời.
Vì vậy, hợp đồng bảo hiểm chỉ thực sự phát huy giá trị trong kịch bản xấu – những thời điểm mà không ai mong muốn. Khi cuộc sống bình thường, hợp đồng gần như “im lặng”, không tạo ra cảm giác lợi ích rõ ràng. Nhưng chính sự im lặng đó là cái giá phải trả để đổi lấy sự bảo vệ khi rủi ro thật sự xuất hiện.
Một điểm rất quan trọng cần hiểu là: quyền lợi bảo hiểm không vận hành theo cảm xúc hay hoàn cảnh, mà vận hành hoàn toàn theo điều khoản. Việc chi trả phụ thuộc vào loại rủi ro, thời gian chờ và mức độ bảo vệ đã lựa chọn ngay từ đầu. Không có ngoại lệ vì hoàn cảnh khó khăn, cũng không có sự linh hoạt nếu hợp đồng không quy định.
Cũng vì hiểu sai bản chất, nhiều người cho rằng phí bảo hiểm là để “để dành tiền”. Thực tế, phần lớn phí bảo hiểm được dùng cho chi phí bảo vệ rủi ro, bao gồm thẩm định sức khỏe, quản lý hợp đồng và dự phòng chi trả. Phần tích lũy, nếu có, chỉ là phần phụ, không phải lý do chính để tham gia.
Một điều thường bị bỏ quên là hợp đồng không tự tối ưu theo thời gian. Thu nhập thay đổi, gia đình thay đổi, trách nhiệm thay đổi, nhưng hợp đồng thì vẫn giữ nguyên như ngày đầu ký. Nếu người tham gia không chủ động rà soát và điều chỉnh, hợp đồng rất dễ trở nên lệch khỏi thực tế cuộc sống.
Vì thế, hủy hợp đồng sớm gần như luôn là lựa chọn bất lợi. Giai đoạn đầu là lúc chi phí bảo vệ cao nhất, trong khi giá trị hoàn lại thấp. Việc dừng giữa chừng thường khiến số tiền nhận lại thấp hơn nhiều so với tổng phí đã đóng, tạo cảm giác “thiệt”, trong khi vấn đề cốt lõi là tham gia mà chưa hiểu đủ.
Một hợp đồng chỉ thật sự phù hợp khi người tham gia hiểu rõ: mình tham gia để bảo vệ ai, bảo vệ rủi ro nào và trong bao lâu. Nếu mục tiêu không rõ ràng, hợp đồng rất dễ trở thành gánh nặng tài chính lẫn tâm lý.
bảo hiểm nhân thọ không “lừa”, cũng không “tự sinh lời”. Nó chỉ vận hành đúng khi người tham gia hiểu cách nó hoạt động và ý thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong suốt vòng đời hợp đồng.