Rất nhiều quyết định đầu tư sai lầm không bắt nguồn từ thị trường, mà bắt nguồn từ sự so sánh. Thấy người khác khoe lợi nhuận, kể câu chuyện “ăn nhanh”, nhiều người bắt đầu cảm thấy mình đang chậm lại, đang bỏ lỡ điều gì đó. Và từ khoảnh khắc đó, lý trí dần nhường chỗ cho cảm xúc.
FOMO không đến từ giá tăng, mà đến từ việc nhìn người khác kiếm tiền nhanh hơn mình. Khi so sánh xuất hiện, mục tiêu cá nhân bị mờ đi, và quyết định đầu tư bắt đầu lệch khỏi kế hoạch ban đầu.
Một đặc điểm rất rõ của FOMO là nó thường xuất hiện ở giai đoạn cuối của một xu hướng. Khi thông tin đã lan rộng, khi ai cũng nói về cùng một cơ hội, thì phần lớn lợi nhuận dễ dàng đã nằm ở phía sau. Lúc này, rủi ro thường lớn hơn rất nhiều so với lợi nhuận kỳ vọng, nhưng cảm xúc lại khiến điều đó bị bỏ qua.
Những quyết định vội vàng vì sợ bỏ lỡ thường phá vỡ toàn bộ kế hoạch đã xây dựng trước đó. Mục tiêu đầu tư, thời gian nắm giữ, mức chịu rủi ro… tất cả bị gạt sang một bên để nhường chỗ cho hành động “phải vào ngay”.
Và điều này tạo ra một vòng lặp quen thuộc: mua vì sợ bỏ lỡ, rồi bán vì sợ hãi. Khi thị trường đảo chiều, người mua vì FOMO thường cũng là người bán ra trong hoảng loạn. Chu kỳ cảm xúc này khiến thua lỗ không chỉ xảy ra một lần, mà lặp đi lặp lại.
FOMO còn làm ranh giới giữa đầu tư và đầu cơ bị xóa nhòa. Một chiến lược dài hạn, đáng lẽ cần thời gian và kỷ luật, lại bị thay thế bằng những hành động ngắn hạn, phản ứng theo tin tức và biến động giá.
Mạng xã hội càng khuếch đại mạnh tâm lý đám đông. Những bài khoe lợi nhuận, những câu chuyện thành công được chọn lọc kỹ càng tạo cảm giác rằng “ai cũng đang thắng, chỉ mình là đứng ngoài”. Trong khi đó, thua lỗ hiếm khi được nhắc đến một cách đầy đủ và trung thực.
Cần nhìn thẳng vào một điều: FOMO chỉ có đất sống khi bạn không có kế hoạch rõ ràng. Khi mục tiêu mơ hồ, nguồn tiền không được phân tách, thời gian đầu tư không xác định, cảm xúc sẽ tự động dẫn dắt hành động.
Cách kiểm soát FOMO không nằm ở việc né tránh thị trường, mà ở việc quay lại những câu hỏi rất cơ bản:
tiền này dùng để làm gì, trong bao lâu, và mình chịu được mức rủi ro nào. Khi những câu hỏi này đủ rõ, rất nhiều “cơ hội nóng” sẽ tự động bị loại bỏ.
Cũng cần nhớ rằng bỏ lỡ một cơ hội không đồng nghĩa với bỏ lỡ cả thị trường. Thị trường luôn tồn tại những cơ hội mới cho người còn vốn, còn kỷ luật và còn kiên nhẫn. Người thua cuộc thường không phải vì vào muộn, mà vì vào bằng cảm xúc.
Tránh FOMO không giúp bạn kiếm tiền nhanh, nhưng nó giúp bạn tránh những quyết định khiến tài chính đi lùi. Và trong đầu tư, tránh được những bước lùi lớn quan trọng hơn rất nhiều so với việc cố chạy nhanh trong ngắn hạn.