Đây là một câu hỏi rất phổ biến, nhưng cũng thường bị hiểu sai ngay từ đầu. Nhiều người cố tìm một đáp án đúng – sai tuyệt đối, trong khi bản chất của vấn đề không nằm ở việc chiến lược nào hay hơn, mà nằm ở mức độ phù hợp với hoàn cảnh, mục tiêu và khả năng của từng cá nhân.
Lướt sóng là cuộc chơi của thời điểm và cảm xúc. Lợi nhuận đến từ những biến động ngắn hạn của thị trường, nhưng đi kèm là rủi ro cao, áp lực tâm lý lớn và yêu cầu phải theo dõi thị trường gần như liên tục. Chỉ cần chậm một nhịp, hoặc phản ứng sai trong lúc cảm xúc lên cao, kết quả có thể đảo chiều rất nhanh.
Ngược lại, đầu tư dài hạn dựa trên thời gian và kỷ luật. Thay vì cố dự đoán từng nhịp lên xuống, nhà đầu tư dài hạn tận dụng sự tăng trưởng của doanh nghiệp, của nền kinh tế và sức mạnh của lãi kép. Lợi nhuận không đến ngay, nhưng xác suất sai lầm do cảm xúc được giảm đi đáng kể.
Sự khác biệt lớn nhất giữa hai cách tiếp cận này nằm ở khả năng chịu rủi ro. Lướt sóng có thể thua lỗ rất nhanh nếu sai thời điểm, trong khi đầu tư dài hạn chấp nhận biến động nhưng cho phép nhà đầu tư có thời gian để điều chỉnh và hồi phục. Không phải ai cũng chịu được áp lực tâm lý mà lướt sóng mang lại.
Nhìn vào thực tế, đa số nhà đầu tư cá nhân không có đủ thời gian, kinh nghiệm và tâm lý để lướt sóng một cách bền vững. Công việc chính, gia đình và cuộc sống khiến việc theo dõi thị trường liên tục trở nên không khả thi. Trong bối cảnh đó, lướt sóng dễ trở thành một chuỗi phản ứng cảm xúc hơn là một chiến lược rõ ràng.
Một sai lầm rất phổ biến là dùng tiền dài hạn để lướt sóng. Khi thị trường đi ngược kỳ vọng, nhà đầu tư không thể chờ đợi, buộc phải bán ra trong thế bị động. Một kế hoạch đáng lẽ cần thời gian lại bị cắt ngang, và tổn thất lúc này không chỉ là con số, mà là sự phá vỡ toàn bộ hệ thống tài chính cá nhân.
Cần nói rõ rằng lướt sóng không xấu, nhưng nó không dành cho số đông. Đây là hoạt động đòi hỏi kỹ năng cao, kỷ luật thép và mức độ tập trung gần như một công việc toàn thời gian. Với phần lớn mọi người, việc cố áp dụng lướt sóng chỉ làm tăng rủi ro hơn là cải thiện kết quả.
Trong khi đó, các mục tiêu tài chính cá nhân như hưu trí, tích lũy tài sản, giáo dục con cái lại cần sự ổn định và khả năng duy trì lâu dài. Đầu tư dài hạn phù hợp hơn với những mục tiêu này, bởi nó ưu tiên việc đi đến đích, không phải thắng nhanh trên đường đi.
Có thể kết hợp cả hai, nhưng chỉ khi tách bạch rõ ràng: khác nguồn tiền, khác mục tiêu và khác kỳ vọng. Không dùng chung một chiến lược cho mọi khoản tiền, và càng không trộn lẫn tâm lý của lướt sóng vào danh mục dài hạn.
Lựa chọn tối ưu không phải là chiến lược hấp dẫn nhất, mà là chiến lược giúp bạn tồn tại, giữ được kỷ luật và đi đến mục tiêu tài chính cuối cùng. Trong đầu tư, đi chậm nhưng đúng hướng luôn tốt hơn đi nhanh rồi phải quay đầu.