Khủng hoảng kinh tế là giai đoạn mà cảm xúc chi phối thị trường mạnh nhất. Sợ hãi, bất định và lo lắng lan rộng khiến rất nhiều quyết định được đưa ra vội vàng. Trong bối cảnh đó, giá tài sản thường phản ánh cảm xúc nhiều hơn là giá trị thực.
Thực tế cho thấy, trong khủng hoảng, giá tài sản thường giảm nhanh hơn giá trị dài hạn. Khoảng cách giữa giá và giá trị chính là nơi cơ hội xuất hiện — nhưng chỉ dành cho những ai đủ bình tĩnh và có tầm nhìn vượt qua giai đoạn ngắn hạn.
Tuy nhiên, cơ hội không dành cho tất cả mọi người. Nó chỉ đến với những ai còn khả năng hành động. Thanh khoản và quỹ dự phòng đóng vai trò then chốt. Nếu bạn buộc phải bán tài sản để trang trải cuộc sống, khủng hoảng sẽ là rủi ro, không phải cơ hội.
Một mặt tích cực khác của khủng hoảng là nó giúp sàng lọc doanh nghiệp. Những mô hình yếu kém, quản trị kém hoặc phụ thuộc quá nhiều vào tăng trưởng nóng thường không trụ vững. Ngược lại, các doanh nghiệp có nền tảng bền vững, dòng tiền tốt và quản trị chặt chẽ sẽ dần lộ diện khi vượt qua được giai đoạn khó khăn.
Dù vậy, cần nhớ rằng không phải mọi thứ rẻ đều là cơ hội. Giá giảm có thể phản ánh khó khăn tạm thời, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cho thấy mô hình kinh doanh đã suy yếu. Phân biệt được hai điều này quan trọng hơn việc cố tìm mức giá thấp nhất.
Mua trong khủng hoảng vì thế đòi hỏi một chiến lược rõ ràng. Giải ngân từng phần, chấp nhận biến động và không kỳ vọng bắt đáy. Mục tiêu không phải là đúng từng nhịp, mà là xây dựng vị thế hợp lý cho giai đoạn phục hồi sau đó.
Trong những thời điểm này, tâm lý kiên nhẫn quan trọng hơn sự dũng cảm. Nhiều quyết định đúng không mang lại kết quả ngay lập tức. Cơ hội cần thời gian để chuyển hóa thành giá trị, và những ai thiếu kiên nhẫn thường bỏ cuộc quá sớm.
Khủng hoảng không kéo dài mãi, nhưng ký ức về nó thì có. Những quyết định được đưa ra đúng cách trong giai đoạn khó khăn thường tạo ra lợi thế dài hạn, không chỉ về tài sản mà còn về trải nghiệm và sự tự tin cho các chu kỳ sau.
Sai lầm phổ biến nhất trong khủng hoảng là hành động vì sợ hãi hoặc vì sợ bỏ lỡ. Cả hai thái cực này đều dễ dẫn đến lựa chọn sai thời điểm và sai tài sản.
Khủng hoảng không tự tạo ra cơ hội. Cơ hội chỉ xuất hiện với những người đã chuẩn bị từ trước — về tài chính, về chiến lược và quan trọng nhất là về tâm lý.