Trung Quốc quá mạnh. Họ có tốc độ, quy mô, vốn, chuỗi cung ứng khép kín, nhân công rẻ và cả hệ thống sản xuất được công nghiệp hoá đến tận… cảm xúc. Cùng một chiếc vòng đá, họ có thể đẩy ra thị trường với cả trăm phiên bản gần giống nhau, mẫu mã đẹp, giá rẻ, đóng gói nhanh, giao hàng trong 24h, chạy ads phủ thị trường, và thậm chí giả mạo thương hiệu một cách tinh vi.
Nếu bạn định “đối đầu trực diện” bằng cách cũng đi nhập hàng rồi chạy ads, chỉ khác mỗi tên shop, bạn đã thua ngay từ vạch xuất phát.
Nhưng nếu bạn đi đường vòng – đánh vào nơi họ yếu – thì cơ hội lại mở ra theo một cách rất khác.
Trung Quốc mạnh về sản phẩm. Việt Nam nên mạnh về trải nghiệm.
Họ mạnh về công nghiệp hoá. Ta nên đi theo hướng thủ công + cá nhân hoá.
Họ bán hàng bằng mẫu mã. Ta bán bằng câu chuyện và cảm xúc.
Họ dựa vào tốc độ. Ta dựa vào chiều sâu – vào niềm tin – vào bản sắc.
Đây không phải cách nói cho “vui lòng nhau” hay để tự an ủi. Đây là logic cạnh tranh rất rõ ràng: mỗi hệ thống mạnh ở một mặt thì sẽ luôn để lộ mặt còn lại. Trung Quốc có thể tạo ra hàng trăm nghìn chiếc vòng giống nhau trong một tuần, nhưng họ không thể “sao chép” được những thứ như: một chiếc vòng được đan tay bởi nghệ nhân 72 tuổi, từng phục dựng lại mẫu cổ của người Thái trắng; hay một chiếc khăn lụa đi kèm lá thư viết tay từ người sáng lập, kể về ký ức tuổi thơ gắn với mùi hoa bưởi ở làng quê Bắc Bộ.
Họ không thể đóng gói được thứ đó bằng máy móc. Và họ không thể tạo ra niềm tin từ người thật – bằng đội ngũ bán hàng vô danh.
Nếu bạn hiểu được điều này, bạn sẽ thấy: thứ chúng ta đang có – lại chính là thứ họ đang thiếu.
Từ đó, chiến lược “đánh chéo Trung Quốc” hình thành: không chạy đua về giá hay số lượng – mà xây dựng một hệ sinh thái sản phẩm + trải nghiệm + công nghệ + cộng đồng, đủ nhỏ để kiểm soát, đủ sâu để tạo giá trị, và đủ linh hoạt để nhân bản.
Bạn có thể bắt đầu từ một sản phẩm bản địa đơn giản như: trà cổ thụ, mật ong rừng, đồ gốm, vòng đá, tinh dầu, lụa… Nhưng đừng bán như “hàng địa phương”. Hãy kể chuyện – đóng gói – cá nhân hoá – tích hợp công nghệ – chăm sóc khách như đang xây một tài sản.
Ví dụ: bạn bán trà. Nếu bạn chỉ ghi “trà xanh Bắc Kạn – 99.000đ”, thì bạn đang bước vào sân chơi của Shopee, TikTok Shop và hàng loạt đối thủ nhập hàng Trung Quốc. Nhưng nếu bạn nói: “Trà cổ thụ được hái từ cây 80 năm tuổi, mỗi gói đều có một mã QR dẫn đến video ghi lại quá trình hái – sấy – đóng gói thủ công. Mỗi hộp tặng kèm một mẩu truyện ngắn viết tay của bà cụ trồng trà…” – thì sản phẩm đó gần như không thể bị sao chép. Dù có, cũng chỉ là bề ngoài. Còn bạn giữ được trái tim khách hàng.
Và từ một sản phẩm đó, bạn có thể mở rộng thành hệ sinh thái: gói trà cho dịp Tết – gói trà kèm thiệp chúc Tết viết tay – gói trà cá nhân hóa theo tên khách hàng – workshop trải nghiệm pha trà – group cộng đồng “người yêu trà cổ thụ”…
Tất cả chỉ từ một sản phẩm ban đầu – nhưng nếu được “lập trình hệ thống”, nó có thể mở rộng theo chiều sâu, chứ không theo chiều ồn ào.
Công nghệ cũng không cần phức tạp. Bạn không cần AI “deep learning” hay machine vision. Chỉ cần dùng đúng công nghệ có sẵn: chatbot chăm sóc khách hàng, landing page cá nhân hóa, hệ thống loyalty tích điểm, CRM đơn giản từ Notion hoặc Google Sheet, AI để tạo nội dung cá nhân… Những thứ ấy đủ để bạn không bị phụ thuộc vào sàn, không phụ thuộc vào nhân sự, và có thể đo – kiểm soát – cải tiến theo từng giai đoạn.
Điều quan trọng nhất vẫn là tư duy: bạn đang xây sản phẩm để bán lẻ – hay để tạo giá trị và tích lũy tài sản?
Nếu bạn chọn hướng thứ hai, bạn sẽ không cần chạy đua theo trend. Bạn sẽ không lo bị “bóp biên” vì người khác bán rẻ hơn. Bạn sẽ có khách hàng mua – quay lại – giới thiệu – và ở lại. Và bạn sẽ có quyền đặt ra giá trị, thay vì đi mặc cả với thị trường.
Cạnh tranh với Trung Quốc không phải là chuyện bất khả thi. Vấn đề là: bạn muốn đánh vào đâu? Họ có quy mô. Ta có chiều sâu. Họ có tốc độ. Ta có con người. Họ có nhà máy. Ta có câu chuyện. Vấn đề không phải bạn “có ít hơn”, mà là bạn có khác không.
Nếu bạn cần một khung cụ thể để bắt đầu xây mô hình như vậy – từ chọn sản phẩm, kể chuyện, tích hợp công nghệ, đến xây kênh phân phối riêng và đo lường – mình có thể phác thảo đầy đủ. Không chỉ là chiến lược – mà là cách vận hành từng bước, phù hợp với quy mô nhỏ, nguồn lực ít, nhưng đi lâu dài.
Chỉ cần bạn xác định rõ: bạn muốn bán hàng – hay muốn xây một hệ thống có thể sinh lời – mở rộng – và tồn tại độc lập với bất kỳ nền tảng nào. Khi đó, “đánh chéo Trung Quốc” không còn là khẩu hiệu. Mà là cách sống sót – và chiến thắng – theo cách Việt Nam.